Symposium Historisch Gebruiksglas 2022

Ons jaarlijkse symposium zal op zaterdag 05 november as. plaatsvinden in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) te Leiden.  We beginnen om 11.00 uur, lunchen in het museum en sluiten af rond 16.00 uur met een borrel. Daarnaast is het symposium ook weer online te volgen.

Wilt u ons symposium in het RMO meemaken, dan vragen wij u € 27 over te maken voor de lunch en het nieuwe Jaarboek naar onze bankrekening: NL61 RABO 0305 0005 19. Dit geldt natuurlijk niet voor onze donateurs. Kiest u voor het online symposium, meldt u zich dan bij contact@hethistorischgebruiksglas.nl en maak € 18 over voor het Jaarboek incl. verzending. Wilt u daarbij wel uw postadres opgeven? U ontvangt van het RMO een link waarmee u kan inloggen op uw computer, laptop of tablet.

Verder herinneren wij u graag aan de Isingsprijs van 2024, waarvoor u tot begin april van dat jaar kunt inzenden. Wij vragen u deze prijs in uw netwerk bekend te maken en/of zelf een artikel in te zenden. De jury verwacht ook deze keer weer een groot aantal inzendingen.

Programma

Vanaf 10.30 uur is er de inloop met Koffie en Thee.

11.00 uur Verwelkoming door Dagvoorzitter Nelleke Nicolai, lid van het bestuur van Het Historisch Gebruiksglas.

Piet Kleij: Glas uit de Wilhelminasluis in Zaandam.

De afgelopen vijftig jaar is veel glas gevonden bij archeologisch onderzoek. Deze vondsten geven een ander beeld van het gebruik van glas in het verleden dan blijkt uit glas collecties van musea en verzamelaars. Daar bevinden zich meestal topstukken terwijl het gewone gebruiksglas ondervertegenwoordigd is. Maar ook het gewone gebruiksglas dat de afgelopen vijftig jaar is opgegraven geeft een vertekend beeld. Het meeste is afkomstig uit stedelijke opgravingen. Glas uit plattelands opgravingen is sterk ondervertegenwoordigd. Het vergroten en uitbaggeren van de Wilhelminasluis in Zaandam was voor archeologen een buitenkans om nu eens een grote hoeveelheid glas uit een plattelands-context te bergen. Tot aan het begin van de 19e eeuw was Zaandam immers een plattelandsgemeente. In de lezing zal worden ingegaan op het gebruik van glas op het platteland tussen 1300 en 1900.

Piet Kleij is geboren in Wormer en zocht al op de lagere school naar scherven. Na een studie archeologie aan de UvA. onderzocht hij scheepswrakken bij Archeologie Onderwater van het ministerie van OCW. Hij beschreef vondsten (aardewerk, glas, leer, hout en metaal) uit totaal 13 wrakken. Ook hielp hij bij het opduiken van scheepswrakken in de Wadden- en Noordzee. Later was hij gemeente-archeoloog in Oosterhout, wnd. provinciaal archeoloog van Brabant en archeoloog en aardewerk- en glasspecialist bij het Archeologisch Dienstencentrum, ADC. Daar deed hij bij de Betuweroute onderzoek naar vroegmiddeleeuws aardewerk. Hij is sinds 2000 gemeentelijk archeoloog bij Zaanstad en Oostzaan en vanaf 2008 ook voor Wormerland.

Mieke Tolboom: Glazen kralen uit een crematiegraf 1200-1000 BCE.

In 2017/18 heeft BAAC (Bouwhistorie, Archeologie, Architectuurhistorie en Cultuurhistorie)  archeologisch onderzoek in Ooijen-Wanssum uitgevoerd. Hierbij zijn meerdere vindplaatsen uit de prehistorie tot en met de nieuwe tijd opgegraven. De voordracht zal ingaan op het onderzoek van de glazen kralen uit een crematiegraf uit de periode 1200-1000 BCE. Eén kraal is door specialisten van de RCE, Luc Megens en Bertil van Os, met een electronenmicroscoop onderzocht. Hiermee is de samenstelling van het glas gemeten. Dat onderzoek leverde een mooi resultaat op.

Mieke Tolboom is archeoloog en glasspecialist. Zij werkt sinds 2002 bij onderzoeksbureau BAAC. Haar interesse ligt bij archeologisch onderzoek in stedelijke contexten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd én bij het uitwerken van glasvondsten uit die periode. Glas uit andere perioden komt minder vaak op haar bordje, maar vindt zij niet minder interessant.

Mette Langbroek: ‘5000 jaar Kralen’ in het RMO.

In deze tentoonstelling zijn honderden veelkleurige kralensnoeren en losse kralen te zien, waarvan het grootste deel in Nederland is opgegraven. Ze stammen uit de prehistorie tot de zeventiende eeuw. Er zijn ook kralen te zien uit andere landen en periodes en afbeeldingen van mensen die kralen dragen of gebruiken. Zo vertelt de tentoonstelling wat kralen in het verleden voor mensen betekenden. Tijdens de rondleiding zal er vooral aandacht zijn voor kralen uit de vroege middeleeuwen.

Mette Langbroek, MA schrijft aan de Universiteit Leiden een proefschrift over de rol van kralen in de Merovingische economie, als deel van het Rural Riches-project, gefinancierd door de European Research Council.

13.00 uur Gezamenlijke lunch in het museum

Mienke Simon Thomas: De glascollectie van museum Boijmans van Beuningen.

Met het accepteren van de glasverzameling van Elie van Rijckevorsel begon Museum Boijmans in 1910 kunstnijverheid te verzamelen.  Het is niet toevallig dat dit nu juist met objecten van glas gebeurde. De betekenis daarvan was in de tweede helft van de negentiende eeuw groot en vrij specifiek en glazen werden anders bekeken en beoordeeld dan objecten van keramiek, die iets later ook verworven werden. Wanneer er in het museum belangstelling ontstond voor gebruiksglas is een andere vraag, die samenhangt met de definitie daarvan. In haar bijdrage zal Mienke de diverse gezichtspunten die hierover bij de staf van het museum en de aan hun gerelateerde verzamelaars bestonden, nader analyseren.

Na de Akademie voor Industriële Vormgeving, nu: Design Academy in Eindhoven, studeerde Mienke Simon Thomas kunstgeschiedenis in Utrecht met geschiedenis van de vormgeving als specialisme. Zij promoveerde in 1996 aan de VU in Amsterdam op ‘De Leer van het Ornament. Versieren volgens voorschrift 1850-1930’. Vanaf 1993 werkte zij in Museum Boijmans van Beuningen als educatief conservator, later als senior conservator toegepaste kunst en design. Zij maakte zo’n twintig tentoonstellingen, waarvan Hand Made (2013) Design Derby Nederland Belgie (2015) en nederland<>bauhaus (2019) als grootste. De laatste drie jaar van haar aanstelling schreef zij Voortschrijdend inzicht. Een biografie van de collectie vormgeving (2022).

Henk Goldschmidt: Een frisse kijk op het werk van Jacob Sang, glassnijder in 18e eeuws Amsterdam.

Henk Goldschmidt (klinisch chemicus en glasverzamelaar) doet onderzoek over het koperrad graveerwerk van Jacob Sang in Amsterdam, tussen 1750 en 1786. Samen met Albert Six (jurist en glasverzamelaar) onderzoekt hij de door Sang gegraveerde glazen. Henk presenteert de gekozen onderzoeksopzet en enkele van de al verkregen resultaten. Hij doet een oproep aan een ieder om gesigneerde en ongesigneerde Sang glazen bij hen beiden aan te melden.

Uitreiking Prof. Dr Ina Isings glasprijs 2022

Elk tweede jaar wordt het beste artikel over historisch gebruiksglas gewaardeerd met een bedrag van € 1.000 en een publicatie in ons Jaarboek en op deze website. In 2016 ging de eerste prijs naar Michel Hulst voor ‘Rariteit of Alledaags’ over glasvondsten in beerputten in de Amsterdamse Jodenbreestraat. In 2018 ging hij naar Hans-Georg Stephan voor ‘Das mehrkantige Stangenglas, eine Grundform der Trinkgefäße der Renaissance in Europa’. En in 2020 won Jerzy Kunicki Goldfinger de prijs voor ‘In search of quality; Façon de Venise vessels made of K-rich glass excavated in Elbląg (Elbing), Poland‘.

Dit jaar gaat de prijs naar een artikel over het gebruik van glas bij Merovingische grafrituelen. Bij het symposium zal de naam bekend gemaakt worden van de winnaar, die dit artikel zal  inleiden. Het volledige artikel wordt in ons volgende Jaarboek en op de website gepubliceerd.

16.00 uur Afsluiting en Borrel

Onze stichting komt voort uit particulier initiatief. Wij ontvangen geen subsidie en zijn voor het werk afhankelijk van bijdragen van belangstellenden. Daarom stellen wij een bijdrage in onze kosten zeer op prijs. Vanaf € 50 per jaar wordt u donateur van de stichting. Wij hebben de ANBI status verkregen waardoor u gebruik kan maken van een extra giftenaftrek bij uw belastingsopgave, www.belastingdienst.nl.